Thorium kernenergie blijft gevaarlijke kernenergie

De kernlobby probeert een afgeleefde koe als jonge vaars te verkopen 
No2Tho, oktober 2018

No2Tho is een door meerdere organisaties onderschreven verklaring. Het roept op niet langer geld te verkwisten aan oude en gevaarlijke nucleaire technologieën. Dit omvat evengoed thorium technologieën, zelfs al worden ze door thoriumlobbyisten voorgesteld als nieuw en innovatief. De thoriumlobby houdt daarover nu een conferentie in Brussel. De onderschrijvende organisaties doen dit omwille van verschillende redenen. Veiligheid staat voorop. Er zijn namelijk vier reactorongevallen geweest van het zwaarste niveau (INES 7) met kernreactoren van Tsjernobyl en Fukushima. Nochtans werden die ongelukken vroeger ook voor onmogelijk gehouden. Bovendien is het noodzakelijk om hernieuwbare energie te ontwikkelen, samen met haar flexibele en klimaatpositieve aanvullingen. Daarin heeft thorium geen plaats, omdat ze een drastisch klimaatbeleid in de weg staat.

Schema van het productieproces bij een gesmolten zout reactor https://wisenederland.nl/kernenergie/thorium

Schema van het productieproces bij een gesmolten zout reactor

Thorium is niet veilig, maar onveilig op een andere manier

Voorstanders van thorium beweren dat thorium veel veiliger is, en slechts relatief kortlevend kernafval produceert. Ze weten dat ze op dit argument moeten spelen, omdat iedereen zich de kernongevallen van Tsjernobyl en Fukushima herinnert. Mensen zijn gevoelig geworden voor de enorme risico’s van kernenergie. Eigenlijk doen zij niet anders dan al hun voorgangers: als er een kernongeval is gebeurd, beweren deze laatsten dat zulk ongeval niet mogelijk is in hun centrale. Het gaat dan zogenaamd over een ander productieproces, of om betere beveiligingen. Dat zeiden ze in Japan toen het ongeval in Tsjernobyl gebeurde. En in België werd hetzelfde beweerd na Fukushima. Zelfs al bestaan er reële verschillen in technologie – toch gebeurde Fukushima na Tsjernobyl.

Ook thorium is gelijkaardig. Het gaat om een andere (en oude) nucleaire technologie, die in het verleden faalde. In Duitsland is reeds in de jaren ‘80 een groots opgevat experiment mislukt met een Thorium Hoge Temperatuur Reactor (THTR) in Hamm-Uentrop. Hoezeer thoriumvoorstanders zich ook verschansen achter het alibi van “een andere technologie”, ze kunnen niet ontkennen dat thorium eigen gevaren heeft, waarbij sommige minder erg zijn, maar andere dan weer erger. Thorium is zelf niet splijtbaar, maar evolueert door bestraling met neutronen tot het wel splijtbare uranium 233. Dat laatste is een speciale vorm van uranium, ook wel (één van de vele) isotopen van uranium genoemd. En dan krijg je de hele keten van mogelijkheden tot het vormen van hoog radioactief afval. De cocktail bij een thoriumreactor ziet er wel anders uit dan bij de huidige reactoren. Maar we krijgen in ieder geval een radioactieve cocktail, waarin ook zeer langlevende radioactieve elementen inzitten, inbegrepen in het afval. Zelfs elementen zoals plutonium kunnen in andere verhoudingen aanwezig zijn. Een element dat thoriumreactoren juist meer dreigen aan te maken, is het langlevende protactinium. Dat heeft bijna 33.000 jaren nodig om de helft van zijn radioactiviteit te verliezen. Dat is meer dan de 24.000 jaren dat plutonium nodig heeft. Een ander risico dat veel groter is bij thoriumreactoren (type gesmolten zout, MSR, Molten Salt Reactor), is de slijtage aan het circuit dat gesmolten zout van zeer hoge temperatuur moet rondsturen. Dit zout bevat de brandstof van de reactor. Bovendien moet in dit geval het gesmolten zout ook ter plaatse opgewerkt worden. Deze opwerkingsinstallaties zijn installaties met een erg verhoogd risico. Zulke installaties staan er niet op de sites van de huidige generatie van kernreactoren.

Dit alles zal sterke veiligheidsmaatregelen vergen. De ervaring leert dat het bouwen van  nieuwe kernreactoren veel duurder uitvalt dan de vorige, juist omdat men meer veiligheidsvoorzieningen dient in te bouwen. Dat zal niet anders zijn bij thoriumreactoren – tenzij de thoriumlobbyisten er efficiënt in slagen de mensen en het beleid in slaap te wiegen voor de enorme eigen veiligheidsrisico’s van thoriumreactoren. Maar dan betalen we het gelag nadien dubbel en dik, wanneer zich een “onverwachts” ongeval voordoet…

Reactoren met thorium: interessante doelen voor terroristen

Thorium reactoren produceren het splijtbare uranium 233. Wat splijtbaar is, is een mogelijke kandidaat voor de aanmaak van atoombommen. Zo vergaat het ook met uranium 233. Daarmee kunnen inderdaad kernbommen gemaakt worden. Dat is onder andere door de VS getest, en wel met succes in…1955 (ja zo oud is die technologie al!). Dit betekent dat een thoriumreactor een even gegeerd doelwit kan worden tijdens oorlogen of terrorismeaanvallen. Terroristen kunnen het gemunt hebben op de reactor zelf, of op haar gevoelige bijgebouwen. Denk maar aan de opwerkingsinstallaties op eventuele sites van gesmolten zout reactoren (MSR). Ze kunnen de gebouwen zelf aanvallen. Of ze kunnen proberen gevoelig materiaal te bemachtigen. Hiermee kunnen ze dan zelf een atoombom maken. Of op zijn minst een vuile bom, bijvoorbeeld een bom met radioactief afval dat op belangrijke publieke plaatsen wordt tot ontploffing gebracht.

Thorium ondermijnt een drastisch klimaatbeleid

Sommigen beweren dat thorium (en andere) kernenergie voordelig zou zijn in de strijd tegen de klimaatopwarming. Als reden wordt aangehaald dat kernenergie geen broeikasgassen zou uitstoten. Ten eerste is dit slechts gedeeltelijk waar. In de hele keten van kernenergie, thorium inbegrepen, worden wel degelijk broeikasgassen uitgestoten. Mijnactiviteiten om de minerale brandstoffen te delven, transport, aanmaak brandstof, constructie van de kerncentrale, verwerking afval,… dat gebeurt allemaal met uitstoot van broeikasgassen.

Erger nog, kernenergie remt de ontwikkeling van werkelijke alternatieven af. Door de enorme behoeften aan onderzoeksmiddelen en investeringen, ondermijnt kernenergie de snelle en totale overgang naar energiebesparingen, hernieuwbare energie en klimaatpositieve back-up installaties. Bovendien zijn ze niet eens geschikt om de problemen van de flexibele hernieuwbare energiebronnen zoals wind en zon op te vangen. Omdat wind en zon onregelmatige energiebronnen zijn, hebben we behoefte aan flexibele aanvullende energiebronnen. Die kunnen beter geleverd worden door snel inzetbare en ook weer snel afschakelbare gasinstallaties. Zelfs al zouden er flexibele kernreactoren bestaan, dan nog zou dit enkele de risico’s en de kosten van kernenergie verhogen. Flexibel ingezette installaties vergen immers nog meer veeleisende materialen, omdat opwarmen en afkoelen van installaties tot extra spanningen en risico’s leiden, zoals lekken en breuken in leidingen en toebehoren. Dit kan met nucleaire brandstof veel meer vergaande gevolgen kan hebben.

Maar er is meer. Kernenergie kan op geen enkele manier een bijdrage leveren aan het afvangen en fixeren van broeikasgassen. Nochtans is dat hoognodig. Het laatste rapport van de klimaatorganisatie van de VN (SR1.5 van het IPCC) geeft aan dat in de loop van de 21ste eeuw honderden miljarden tonnen CO2 uit de atmosfeer gehaald dienen te worden. Dat is wat kernenergie in het algemeen, en thoriumreactoren in het bijzonder, niet doen. Zij blijven immers teren op oude denk- en handelwijzen, namelijk het delven van minerale nucleaire brandstoffen. Gascentrales daarentegen kunnen en moeten gevoed worden met groene en hernieuwbare gassen. De aanmaak van zulke gassen laat toe broeikasgassen uit de atmosfeer te halen. Duurzaam biogas bijvoorbeeld kan broeikasgassen uit de atmosfeer en de oceanen halen. Wanneer bij verbranding van deze gassen meteen de vrijkomende CO2 wordt vastgelegd in duurzame materialen en energiebronnen, blijven deze CO2 gassen uit de atmosfeer. Dan kunnen bij een serieus klimaatbeleid, het gehalte aan broeikasgassen drastisch verminderen, ja zelfs na een tijd weer dalen. Dat kunnen aangepaste gasinstallaties op groen gas realiseren, indien er voldoende onderzoeksgelden en investeringen daarnaar worden gesluisd, in plaats van naar het (letterlijk en figuurlijk) doodlopende straatje van nucleaire energie.

Investeren in werkelijk toekomstgerichte hernieuwbare energie

Om alle voorgaande redenen roept de No2Tho verklaring op dat kennisinstellingen, beleidsmakers, economische en maatschappelijke spelers alle hulpbronnen investeren in een volledig hernieuwbaar, niet-fossiel en niet nucleair energiesysteem. Elk onderzoek, ontwikkeling en doorvoering  van thorium kernenergie dient gestopt te worden. Daarbij is het belangrijk dat de werknemers van de fossiele en nucleaire sector meegenomen en omgeschoold worden naar toekomstgerichte jobs in energiebesparing, hernieuwbare en aanvullende klimaatpositieve energie, evenals meer hoogspanningsverbindingen met het buitenland, energieopslag en vraagsturing.

Geef een reactie