Alleen de verre zon levert veilige energie en duurzaam werk
11 maart 2017
Marc Alexander, 11 maart beweging
Het is erg druk in de buurt van de Groenplaats op zaterdag 11 maart. Een bonte groep mensen stapt in een veelkleurige en luidruchtige mars van het Zuid naar de Groenplaats. Ze dragen spandoeken en vlaggen, en roepen slogans voor een nieuwe stroom. Een stroom uit hernieuwbare energie, snel, zodat de gescheurde en overjaarse kernreactoren van Doel snel sluiten. Een stroom van werkgelegenheid om grote investeringen in hernieuwbare energie te installeren en uit te baten.
Het is een betoging van hoop en verandering. De 11 maart beweging heeft deze georganiseerd samen met tientallen andere organisaties. De deelnemers komen op voor wat het gezond verstand ingeeft, namelijk duurzame, propere en bovendien ook de goedkoopste energie. Hoewel sommigen er alle belang bij hebben onterecht het tegendeel te beweren.
Een sterke nucleaire lobby in België
In België zijn machtige lobby’s aan het werk om een dure, onveilige, milieuonvriendelijke, foutgevoelige, kernwapens bevorderende energievorm als onvermijdelijk voor te stellen. Ze kunnen allang niet meer beweren dat kernenergie “absoluut veilig” is, zoals vroeger werd beweerd. De rampen in Tsjernobyl en Fukushima zijn niet weg te wissen. Daarom past de huidige lobby zich aan. Nu heet het dat hernieuwbare energie de prijzen de hoogte in zou jagen, dat kernenergie noodzakelijk is tegen de klimaatopwarming, en dat er nieuwe kerncentrales komen die wel veilig zouden zijn. Je zou geloven dat het hip wordt om kernenergie te ontwikkelen.
Feiten blijven echter feiten. Nieuwe kerncentrales zijn stukken duurder dan hernieuwbare energie. Het voorbeeld van de prijsgarantie voor de twee nieuwe kerncentrales in Zuid Engeland tonen dit aan: hierdoor is de overeengekomen prijs meer dan het dubbele van de huidige prijs. En dit feit verstop je niet achter verlengingen van oude reactoren, met alle verhoogde risico’s vandien. Bovendien vertraagt de aanwezigheid van kernenergie de ontwikkeling van hernieuwbare energie, juist omdat kernenergie er op past als een tang op een varken. Kernenergie is immers niet flexibel, terwijl hernieuwbare energie juist een flexibele aanvulling nodig heeft. Ten slotte bestaat er geen veilige kernenergie. Er bestaat alleen andere onveilige kernenergie. De zogenaamde nieuwe kerncentrales bouwen voort op mislukte concepten uit het verleden, zijn veel te duur, of zijn technisch problematisch.
Wie houdt de nucleaire touwtjes in handen
Toch blijft de kernlobby en zijn politieke verlengstukken stug hetzelfde vaak genoeg herhalen, om de goegemeente murw te slaan. Wie zit dan in die Belgische kernlobby? Het is een netwerk van lobbyisten, zowel economisch als politiek. De aanvoerder van deze lobby is het Nucleair Forum. Daarin zetelen zwaargewichten uit de economische en onderzoekswereld. Het betreft onder andere Electrabel (en verschillende van haar dochters), het SCK in Mol, Areva, Luminus. Maar ook de federatie van technologische bedrijven (Agoria) is lid.
Bovendien zijn een reeks traditionele (ex-) Belgische bedrijven verbonden aan de kernindustrie via het consortium Blue Sky. Dit is een samenwerkingsverband tussen Electrabel en zes energie-intensieve bedrijven. Het gaat om de drie grote ondernemingen Arcelor Mittal, Solvay en Umicore. Maar ook Aperam (roestvrij staal), Aurubis Belgium (koper) en Sol Feluy (industriële gassen) horen erbij.
De groep wordt samengesmeed rond een akkoord voor gegarandeerde elektriciteitsleveringen. Daarbij zijn ook de verouderde reactoren van Doel 1 en 2 en Tihange 1 betrokken. Zo heeft Electrabel zich omringd met een fortengordel van bedrijven, die mee in het oude bad van overjaarse kernreactoren getrokken worden. Zelfs een gezamenlijke investering in nieuwe nucleaire capaciteit staat mogelijks op het menu!
Niet alleen economische machten bepalen het slechte weer. Ook politieke verlengstukken behartigen de belangen van deze lobby. In het algemeen is er de band tussen de militaire en civiele nucleaire belangen. Kernbewapening en kernenergie zijn vanaf het prille begin een siamese tweeling. Het programma “atoms for peace” van de jaren ‘50 en ‘60 was tegelijk een civiele dekmantel voor de aanmaak van militair plutonium. Zelfs toen er akkoorden kwamen om het aantal kernwapens te verminderen, werd het overtollige plutonium verwerkt in brandstofstaven voor kernreactoren, de zogenaamde MOX brandstofstaven Mixed OXide Fuelrods. Met Trump aan de macht, dreigt er zelfs een nieuwe kernwapenwedloop.
Verder zijn er de traditionele praktijken van de draaideurpolitiek, waarbij kaders van de nucleaire sector hoge staatsposten bekleden. Zo is bijvoorbeeld Jan Bens vroeger kader geweest van Electrabel. Hij is zelfs een tijdlang directeur van Doel geweest. Nu staat deze ex-directeur van Doel aan het hoofd van het “onafhankelijke” FANC, het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle. Een ex-directeur van Electrabel leidt dus de federale controle op… Electrabel.
Naar een duurzaam energiepact
In januari hebben de verschillende gewestelijke en federale overheden een traject opgestart om te komen tot een energiepact. België heeft echter een sterke nucleaire en fossiele lobby. Dit leidt tot grote ongerustheid bij de progressieve en toekomstgerichte middenveldorganisaties. Zij vrezen terecht dat de invloed van deze lobby’s een onduurzame en kortzichtige hypotheek legt op deze besprekingen. Alleen al het feit hoe de overjaarse kernreactoren Doel 1 en 2 en Tihange 1 werden verlengd, toont aan welk vlees er in de federale kuip zit. Daarbovenop heeft het FANC met de “onafhankelijke” ex-directeur van Electrabel, groen licht gegeven voor de heropstart van de scheurtjesreactoren van Doel 3 en Tihange 2. En ten slotte beweegt er ook wat op politiek vlak. Zo heeft de N-VA zich al uitgesproken voor een geleidelijke kernuitstap ten laatste in… 2065! Dat is veertig jaren later dan de huidige overeengekomen datum. De politieke waterdragers van de nucleaire sector tonen weinig ambitie om het nucleaire credo van Electrabel in twijfel te trekken, integendeel.
Er zal nog meer water door Schelde en Maas vloeien voordat een ernstige kentering kan komen in het energiebeleid in België. Het toekomstgerichte middenveld heeft er alle belang bij om druk te blijven uitoefenen om tot een energiepact te komen op basis van 100% hernieuwbare energie. Er komen nog gelegenheden om dat te tonen. Enkele voorbeelden: in Luik is er op 23 april een manifestatie 31 jaren na de kernramp in Tsjernobyl. Op 24 mei verzamelt het protest in Brussel naar aanleiding van het bezoek van Trump. Tussen Tihange en Aken zal op 25 juni een mensenketting gevormd worden. Naast de oude Schelde en de oude Maas, ontwikkelt zich een beweging voor een nieuwe stroom, een stroom voor sociaal rechtvaardige en duurzame energie.
http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/08/26/electrabel-en-industrie-kiezen-voor-kernenergie-hallo-minister-van-energie
https://www.nucleairforum.be/onze-leden
http://www.demorgen.be/binnenland/n-va-houdt-niet-vast-aan-kernuitstap-in-2025-b5531988/
https://www.n-va.be/standpunten/energie
https://www.ode.be/ode/publicaties/nieuwsbrief/10-ode2
http://www.demorgen.be/buitenland/trump-wil-amerikaans-arsenaal-kernwapens-uitbreiden-wij-moeten-de-meeste-hebben-ba058a56/13SOyL/